مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

سرداری | محمدسعید جانب اللهی بالاپوش کمرچین مردانه که قد آن تا زیر زانو می‌رسد. در سبب نام‌گذاری سرداری، برخی آن را لباس شاهزادگان، عمال بلندپایۀ دولتی، اشراف، رجال، بازرگانان و اعیان‌زاده‌ها دانسته‌اند (شهری، طهران ... ، 2 / 212؛ رضایی، 421؛ رجبی، 463).
سرخک | فرزانه حاتم پور از بیماریهای کهن و همه‌گیر در میان کودکان. در بسیاری از فرهنگ‌نامه‌های کهن فارسی و عربی، شرح این بیماری ذیل نام عربی آن، «حصبه»، آمده است (برای نمونه، نک‍ : قمری، 49؛ زمخشری، 1 / 332؛ تهانوی، 1 / 278).
سرخاب سفیداب |
سرخ، گل |
سرجه |
سربینه |
سربند | مینا احمدیان انواع پوشاک پارچه‌ای برای پوشاندن سر با هدفهای گوناگون در فرهنگ مردم.
سراجی | اصغر کریمی یا زین‌سازی و زین‌دوزی، از صنایع دستی سنتی، که مواد اولیۀ آن چرمِ دباغی‌شده، و تولیدات آن وسایل چر‌می‌ گوناگون به‌جز کفش است.
سراج القلوب | حسن ذوالفقاری اثر ابومنصور سعید بن محمد قطان غزنوی، از متون اواخر سدۀ 6 و اوایل سدۀ 7 ق / 12-13 م.
سرآسیابی |
سده سوزی |
سده، جشن | فرزانه گشتاسب از جشنهای ایران باستان که در پایان روز دهم از ماه بهمن، روز آبان در تقویم ایران باستان، برگزار می‌شود و مهم‌ترین آیین آن آتش‌افروزی است.
سدره | محسن احمدی پیراهن مقدس و سفیدی که دختران و پسران زردشتی به هنگام رسیدن به سن معینی، به نشانۀ زردشتی‌بودن در زیر لباسهای خود می‌پوشند.
سدر | پیمان متین از درختان کهن، آیینی و مقدس در باور ایرانیان، با خواص دارویی متنوع.
سخنوری | حسن ذوالفقاری نوعی مناظره، مبارزۀ شعری، و مجادله و مشاعرۀ مذهبی درویشان و مردم شعردوست، و آیینی که تا چند دهۀ پیش بیشتر در ماه رمضان، در قهوه‌خانه‌ها برگزار می‌شد.
سحری خوانی | حسن ذوالفقاری روشی برای بیدارکردن مردم هنگام سحر در ماه رمضان، به‌منظور آماده‌کردن و خوردن سحری.
سحر و افسون |
سحر | احمد وکیلیان (به‌ویژه در ماه رمضان) بخشی از شب‌هنگام، پیش از سپیده‌دم و صبح صادق، که زمانی است مناسب برای آمادگی روحی و جسمیِ کسی که قصد گرفتن روزه در روز بعد را دارد.
سجل احوال | محمدسعید جانب اللهی قطعه کاغذ یا دفترچه‌ای کوچک که تمام احوال یک تن از هنگام تولد تا زمان مرگ در آن نوشته می‌شد.
سجاده | فرشته بهرامی دست‌بافته‌ای از مواد گیاهی (حصیر) یا حیوانی (پشم گوسفند، یا موی بز) در ابعاد تقریبی نیم در یک متر برای ادای نماز.
ستاره | نرگس صادقی گویا جسم سماوی که شبها در فضای آسمان قابل مشاهده است و در فرهنگ و فولکلور مردم مناطق مختلف ایران بازتابهای گوناگون دارد.
سپنتا | عباس بهارلو عبدالحسین (1286- 8 فروردین 1348 ش / 1908-27 مارس 1970 م)، نخستین کارگردان سینمای ایران که اولین فیلم ناطق به زبان فارسی را ساخت و تماشاگران ایرانی را با پدیدۀ فیلم ناطق آشنا کرد.
سپستان | زهرا نصرالهی گیاه بومی مناطق گرمسیری با مصارف دارویی. سپستان میوه‌های خشک، چروکیده و قهوه‌ای‌رنگِ مخروطی‌شکل نوک‌تیز دارد. این میوه‌ها بر اثر مجاورت با آبْ لعاب فراوان تولید می‌کنند.
سبلان | گلاله هنری نام قله‌ و کوهی واقع در شمال غربی ایران. این قله در بیشتر اوقات سال از برف و یخ پوشیده است و چشمه‌های آب گرم و سرد معدنی فراوان دارد (جعفری، 299).
سبزی فروش |
سبزی پلو |
سبزی، سفره | ساغر برجی از سفره‌های نذری مشترک بین مسلمانان و زردشتیان ایران. سفرۀ سبزی را زنان به نیت دفع بلا و برای شفای بیماران می‌گسترانند و به‌جز آنها، کسی دیگر از خوراکهای درون آن نمی‌خورد؛ هیچ مردی نیز حتى برای کمک به گستردن آن اجازۀ ورود ندارد.
سبزی | نیره افتخاری مجموعۀ گیاهان خوراکی، بیشتر سبز‌رنگ که به‌صورت خام یا پخته، تنها و یا در ترکیب با مواد دیگر، در فرهنگ غذایی و درمانی مردم به کار می‌رود.
سبزه نوروزی | فرزانه گشتاسب جوانه‌های سبزشده و نورُستۀ برخی از غلات و دانه‌ها (حبوبات) در سفرۀ هفت‌سین مردم مناطق مختلف ایران که نماد رویش و نوزایی طبیعت و آغاز فصل بهار است.
سبزه میدان | ساغر برجی پیش از اینها، میدان سرسبزی برای کاشت و فروش سبزی، میوه و تره‌بار در برخی از شهرها، و امروزه، تفرجگاهی برای مردم و محل کسب برای کاسبان.
سبزپری و زردپری | حسن ذوالفقاری یا قصۀ احمد جامی و یا چار‌پری، از جملۀ داستانهای منسوب به شیخ ابونصر شهاب‌الدین احمد بن ابی‌الحسن نامقی، ملقب به ژنده‌پیل (440-536 ق / 1048-1142 م)، دربارۀ بی‌وفایی زنان و نیز داستان شاهزادگان سراندیب (سریلانکا) است که به یاری قلندری به وصال سبزپری و زردپری می‌رسند.
سبد | نیره افتخاری ظرفی دست‌بافت به شیوۀ سنتی از مواد نیمه‌سخت، مانند ترکه‌های تر و نازک درختان یا از نیهای باتلاقی تغییرشکل‌نداده، برای نگهداری و حمل میوه و هر نوع شیء جامد.
سبالو |
سایه بازی | محمد کریمی زنجانی اصل از نمایشهای سنتی که با ایجاد سایه‌هایی از صورتکهای متحرک بر روی پرده، به همراه آوای موسیقی و آواز دسته‌جمعی اجرا می‌شود.
سایکس، سفرنامه | پیمان متین گزارش سفر الا ‌کنستانس‌ سایکس (1863- 1939 م / 1280- 1358 ق)، به ایران با عنوان «ایران و مردم آن» در آغاز سدۀ 14 ق / 20 م. در این سفرنامه به جوانب بسیاری از فرهنگ و زندگی اجتماعی ایرانیان اشاره شده است.
ساوالان |
سام نامه | بهمن دمشقی خیابانی منظومه‌ای پهلوانی به زبان فارسی از سراینده‌ای ناشناس، در بحر متقارب مقصور یا محذوف، بر وزن شاهنامۀ فردوسی، دربارۀ دلاوریهای سام و ماجراهای وی در راه رسیدن به «پریدخت»، دختر خاقان چین.
سال مج |
سالک | لیلا احمدی نوعی بیماری عفونی با اثرات پایدار در پوست. زخم سالک بر اثر گزش پشۀ خاکی به انسان منتقل می‌شود. عامل این بیماری انگلی به نام لیشمانیا ست.
ساقدوش |
ساعدی | حسین میرعابدینی غلامحسین، نویسندۀ مشهور ایرانی (دی 1314- آذر 1364 ش / ژانویۀ 1936- نوامبر 1985 م). وی در خانوادۀ یک کارمند تبریزی به دنیا آمد.
سازمان میراث فرهنگی کشور |
سازمان ملی فولکلور ایران | حمیدرضا دالوند سازمانی با هدف احیا و اشاعۀ رقصهای ملی و محلی.
ساری گلین | اصغر ایزدی جیران از رقصهای سنتی مردم آذربایجان. «ساری‌گلین» از جملۀ رقصهایی است که در بیشتر مناطق آذربایجان اجرا می‌شود و به محلی خاص تعلق ندارد. اکنون این رقص صرفاً در جشنها و همایشهای بزرگ دیده می‌شود.
ساربان | اصغر کریمی محافظ و نگه‌دارندۀ شتر، شتردار و شترچران که معمولاً یک قطار شتر مرکب از 7 شتر در یک قافله را سرپرستی می‌کند.
ساجی، نان | نغمه کریمی هر نوع نان پخته‌شده بر روی صفحۀ مدور فلزی و اندکی محدب به نام ساج. با‌اینکه مراحل پخت نان از کماج چوپانی به نام ساجی عشایری و از ساجی به تنوری خانگی و از آنجا به تنورهای نانوایی بازاری و سرانجام به دستگاههای پیشرفتۀ نانوایی رسیده است، هنوز هم در بسیاری از روستاها و در میان عشایر کوچنده، نان را به روش کهن، ساد...
ژوکوفسکی | مریم سامعی ولنتین الکسیویچ، ایران‌شناس نامی روس در سدۀ 19-20 م / 13-14 ق.
زیورآلات | مریم محمدتبار مجموعه‌ای از اشیاء زینتی در مقیاسی متناسب با بدن انسان، از قبیل گوشواره، گردن‌بند، دست‌بند، انگشتر و جز آنها، که به‌منظور آراستن بدن و پوشاک مورد استفاده قرار می‌گیرند و کاربردهای متنوعی نیز در فرهنگ مردم دارند.
زین العابدین (ع)، امام | حسن اکبری بیرق علی بن حسین (ع)، چهارمین امام از پیشوایان دوازده‌گانۀ شیعیان (38-94 ق / 658-713 م).
زین سازی |

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام